Υπερουριχαιμία

Υπερουριχαιμία ονομάζεται η κατάσταση που οφείλεται σε αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα.

Το ουρικό οξύ είναι το τελικό προϊόν της αποικοδόμησης των πουρινών που αποτελούν το βασικό συστατικό των νουκλεϊκών οξέων (DNA, RNA) του οργανισμού μας (του γενετικού υλικού όλων των κυττάρων μας) και επίσης ανευρίσκονται και σε πλήθος τροφών (κυρίως πρωτεϊνούχες τροφές).
Σχεδόν το 1/3 των πουρινών προέρχονται εξωγενώς από τη διατροφή και τα 2/3 ενδογενώς από τον οργανισμό μας.

Το ουρικό οξύ παράγεται κυρίως στο ήπαρ και λιγότερο στο έντερο από τη διάσπαση των πουρινών. Το ουρικό οξύ κατέχει σημαντικό προστατευτικό ρόλο, καθώς λειτουργεί ως αντιοξειδωτικό συστατικό σώμα μας, απομακρύνοντας ελεύθερες ρίζες. Αποβάλλεται κατά 70 έως 80% από τους νεφρούς και το υπόλοιπο από τα κόπρανα.

Η υπερουριχαιμία μπορεί να οφείλεται σε μειωμένη ή ελαττωματική αποβολή του ουρικού οξέος από τον οργανισμό (σε ποσοστό περίπου 85% των περιπτώσεων) ή σε αυξημένη παραγωγή από τον οργανισμό (σε ποσοστό περίπου 15%).
Μειωμένη αποβολή ουρικού οξέος απαντάται στη νεφρική ανεπάρκεια, στην πρωτοπαθή ουρική αρθρίτιδα, στον υποθυρεοειδισμό, στην προεκλαμψία στις εγκύους.
Αυξημένη παραγωγού οξέος απατάται σε αιματολογικές παθήσεις όπως η χρόνια αιμολυτική αναιμία, σε μυϊκή καταστροφή όπως στη ραβδομυόλυση, σε καρκινοπαθείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία (Σύνδρομο τοξικής λύσης του όγκου).
Επίσης η χρήση φαρμακευτικών ουσιών όπως τα διουρητικά προκαλούν αύξηση του ουρικού οξέος στα αίμα. Επίσης αύξηση του παρατηρείται σε ασθενείς που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, Αρτηριακή Υπέρταση, Μεταβολικό Σύνδρομο και σε ανθρώπους με κληρονομικό υπόβαθρο.

Η αύξηση ουρικού οξέος επίσης σχετίζεται με υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος και τροφών πλούσιο σε πουρίνες.

Οι φυσιολογικές τιμές στο αίμα είναι έως 6.8mg/dl.

Η παρουσία υπερουριχαιμίας έχει ως αποτέλεσμα την εναπόθεση κρυστάλλων ουρικού νατρίου σε διάφορα σημεία του σώματος, κυρίως στις αρθρώσεις που δημιουργούν ουρική αρθρίτιδα ή ποδάγρα και στους νεφρούς όπου και προκαλούν νεφρολιθίαση. Στις αρθρώσεις παρουσιάζονται αρχικά τόφοι, δηλαδή ανώδυνες εναποθέσεις κρυστάλλων στις αρθρώσεις κυρίως στους αστραγάλους, τους καρπούς, τους αγώνες και τα δάχτυλα κάτω και άνω άκρων.

Η ουρική αρθρίτιδα, σε οξεία ή χρόνια μορφή, εμφανίζεται στο 20% περίπου των ασθενών με υπερουριχαιμία και συχνότερα στους άνδρες μετά την ηλικία των 35 ετών (συνηθέστερα δε μετά την ηλικία των 50 ετών). Χαρακτηρίζεται από αιφνίδιας έναρξης και οξύ πόνο με διόγκωση της άρθρωσης και ερυθρότητα και εντοπίζεται συνηθέστερα στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού.
Η νεφρολιθίαση, δηλαδή ο σχηματισμός λίθων ουρικό νατρίου στους νεφρός εμφανίζεται στο 20% περίπου των ασθενών με υπερουριχαιμία και οφείλεται στη συγκέντρωση κρυστάλλων εντός των νεφρών.

Η αντιμετώπιση της ουρικής αρθρίτιδας βασίζεται αρχικά στην κλινική εξέταση και την κλινικοεργαστηριακή διερεύνηση. Αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά χρήση αντιφλεγμονωδών, κολχικίνης και στεροειδών κατά την αρχική αντιμετώπιση και αλλοπουρινόλης στη χρόνια αντιμετώπιση και πρόληψη της νόσου σε ασθενείς με υπερουριχαιμία. Απαραίτητη επίσης κρίνεται η επαρκής ενυδάτωση αλλά και η αποφυγή συγκεκριμένων τροφών που αυξάνουν τη συγκεντρώσεις του ουρικού οξέος στο αίμα.

• Τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται
  Τρόφιμα με αυξημένη περιεκτικότητα σε πουρίνες όπως εντόσθια (συκώτι, νεφρά, μυαλά, σπλήνας, γλυκάδια), κυνήγι, τηγανητά, σούπες (κρέατος, κοτόπουλου, ψαριού), σάλτσες από κρέατα, θαλασσινά (μύδια, χτένια, αυγοτάραχο, γαρίδες), σαρδέλες, σκουμπρί, ρέγγα, αντζούγιες, χήνα, αμύγδαλα, μαγιά, αλκοόλ (ιδίως μπύρα).
• Τρόφιμα που επιτρέπονται με μέτρο
  Ελαιόλαδο, βούτυρο, μαργαρίνη, μαγιονέζα, ζάχαρη, μαρμελάδα, παγωτό, γλυκά, ξηροί καρποί, αποξηραμένα φρούτα, κρέας 29-120 γραμμάρια/μερίδα, ψάρια, οστρακοειδή (εκτός αυτών που πρέπει να αποφεύγονται), σπαράγγια, σπανάκι, φασόλια, αρακάς, κουκιά, μανιτάρια, ντομάτα, κουνουπίδι, καφές, τσάι, ανθρακούχα ποτά, κακάο.